Những điểm mới trong quy định những điều Đảng viên không được làm

Đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam là chiến sĩ cách mạng trong đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và dân tộc Việt Nam; cùng với việc gương mẫu chấp hành Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, các nghị quyết, chỉ thị, kết luận quy định, quy chế, quyết định của Đảng và Hiến pháp, pháp luật của Nhà nước, các quy định của Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị xã hội mà mình là thành viên, phải chấp hành nghiêm những Quy định của đảng về những điều Đảng viên không được làm.

Quy định những điều đảng viên không được làm có từ khi nào, và sửa đổi qua bao nhiêu kỳ Hội nghị?

Ngày 12/5/1999, Bộ Chính trị (khóa VIII) đã ban hành Quy định số 55-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm. Quy định gồm 19 điều, là chế tài rèn luyện, xử lý kỷ luật đảng viên. Qua một thời gian thực hiện, ngày 03/01/2002, để tăng cường kỷ cương, kỷ luật của Đảng và giữ gìn phẩm chất chính trị, đạo đức cách mạng của cán bộ, đảng viên, nâng cao sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo của tổ chức đảng, Bộ Chính trị (khóa IX) sửa đổi, bổ sung Quy định số 55 và ban hành Quy định số 19-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm.

Sau hơn 05 năm thực hiện, Bộ Chính trị (khóa X) tiếp tục sửa đổi, bổ sung Quy định số 19, ngày 07/12/2007 ban hành Quy định số 115-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm. Sau Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, Ban Chấp hành Trung ương đã sửa đổi, bổ sung Quy định số 115 và ban hành Quy định số 47-QĐ/TW, ngày 01/11/2011 về những điều đảng viên không được làm. So với Quy định số 115, Quy định số 47 có nhiều bổ sung, sửa đổi về nội dung và hình thức thể hiện. Quy định số 47 bao hàm thêm nhiều hành vi hơn, nội dung có kết cấu lại vị trí một số điều để phù hợp với logic văn bản, gộp các điều có cùng nội dung điều chỉnh các hành vi; giữ nguyên nội dung các điều dễ áp dụng thực hiện, còn phù hợp tình hình thực tế; biên soạn mới một điều; sửa đổi, bổ sung một số điều theo hướng khắc phục các hạn chế của Quy định số 115 của Bộ Chính trị (khóa X). Như vậy, Quy định số 47 được Ban Chấp hành Trung ương (khóa XI) ban hành có tính pháp lý cao nhất, vừa bảo đảm về thẩm quyền ban hành theo quy định của Điều lệ Đảng, vừa có ý nghĩa nhấn mạnh vị trí, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc rèn luyện phẩm chất, đạo đức, lối sống của đảng viên.

Tuy nhiên, sau 10 năm thực hiện, Quy định số 47 đã bộc lộ một số nội dung còn hạn chế, chưa bao quát được đầy đủ các nội dung đảng viên không được làm, chưa theo kịp với thực tiễn phát triển của đời sống xã hội. Một số nội dung trong Quy định số 47 còn thiếu, chưa cập nhật, bổ sung kịp thời những quy định mới của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các quy chuẩn về đạo đức, lối sống; có điểm không còn phù hợp nên khi áp dụng còn vướng mắc. Quy định số 47 còn có những nội dung trùng lắp, chưa thật logic; một số khó khăn, vướng mắc cụ thể khác khó thực hiện khi áp dụng trong thực tiễn.

Vì vậy, Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII đã quyết định sửa đổi, bổ sung Quy định số 47. Việc sửa đổi, bổ sung Quy định số 47 nhằm góp phần đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ; tình trạng tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, tha hóa quyền lực đã xảy ra trọng một bộ phận cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo, quản lý và người đứng đầu cấp ủy các cấp; đồng thời, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có bản lĩnh chính trị vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, có trách nhiệm và động cơ đúng đắn, luôn nêu cao tính tiền phong gương mẫu trong thực hiện nhiệm vụ. Ngày 25/10/2021, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng thay mặt Ban Chấp hành Trung ương, đã ký Quy định số 37-QĐ/TW về những điều đảng viên không được làm (sau đây gọi tắt là Quy định số 37), thay thế Quy định số 47.

So với Quy định số 47 thì Quy định số 37 có những điểm mới cơ bản nào?

So với Quy định số 47 thì Quy định số 37 vẫn giữ nguyên 19 điều đảng viên không được làm. Có thể thấy, hầu như các điều đều bổ sung các điểm mới. Tuy nhiên có một số điểm mới mà Quy định 37 đề cập rất đáng quan tâm hiện nay, cụ thể:

Về mặt hình thức: Quy định số 47, mục thứ nhất (I) về những điều đảng viên không được làm không ghi rõ các điều. Nhưng tại Quy định 37, Mục I: Những điều đảng viên không được làm, đã quy định rất rõ các điều từ Điều 1 đến Điều 19; đồng thời, biên tập lại một số điều cho chặt chẽ hơn. Như tại Điều 1 của Quy định số 47 ghi rõ đảng viên không được nói, làm trái hoặc không thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng... còn trong Quy định số 37 không chỉ cấm đảng viên không được nói và làm trái, mà đảng viên không được viết trái. Nói chung, Quy định số 37 được xác định có tính khoa học, được xây dựng theo nhóm hành vi với các điều khoản chặt chẽ hơn, cụ thể hơn, rõ nội hàm, rõ hành vi, bảo đảm ngắn gọn, dễ nhớ, dễ thực hiện; đồng thời dễ kiểm tra, giám sát, xử lý kỷ luật khi đảng viên có dấu hiệu hoặc vi phạm.

Về mặt nội dung, có thể kể đến 03 điểm mới cơ bản sau:

Một là, chuyển một số nội dung của 02 điều trong Quy định số 47 vào nội dung của các điều khác và từ đó thêm 02 điều mới. Các điều mới đó là, Điều 3 quy định đảng viên không được: “Phản bác, phủ nhận, xuyên tạc chủ nghĩa MácLênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; không thực hiện trách nhiệm nêu gương; chủ nghĩa cá nhân, cơ hội, vụ lợi; “tư duy nhiệm kỳ”, đoàn kết xuôi chiều, dân chủ hình thức, thấy đúng không bảo vệ, thấy sai không đấu tranh; độc đoán, chuyên quyền, quan liêu, xa rời quần chúng”. Đây là sự bổ sung rất quan trọng trong bối cảnh hiện nay, khi các thế lực thù địch chưa bao giờ từ bỏ âm mưu để phủ nhận chủ nghĩa Mác-Lênin, phủ nhận tư tưởng Hồ Chí Minh, phủ nhận đường lối của Đảng. Đại hội XIII của Đảng vừa qua tiếp tục nhấn mạnh điều này. Đồng thời, nội dung Điều này cũng quy định về lập trường, tư tưởng chính trị; cụ thể hóa Quy định số 08-QĐ/TW, ngày 25/10/2018 của Ban Chấp hành Trung ương (khóa XII) về trách nhiệm nêu gương; quy định bao quát một số hành vi cụ thể, quan trọng, là yêu cầu bắt buộc đối với cán bộ, đảng viên trong giai đoạn hiện nay được nêu trong Nghị quyết Trung ương 4 (khóa XII) về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng.

Bổ sung điều mới tiếp theo là Điều 13, đảng viên không được: “Can thiệp, tác động vào hoạt động kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án, xét đặc xá, giải quyết khiếu nại, tố cáo để bao che, tiếp tay cho các hành vi vi phạm quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước. Tác động, ép buộc, mua chuộc tổ chức, cá nhân để giảm trách nhiệm, hình phạt cho người khác”. Việc bổ sung những nội dung này trong bối cảnh Đảng, Nhà nước ta đang quyết liệt đẩy mạnh cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực. Quy định những nội dung trên để phòng, chống và ngăn chặn kịp thời hành vi can thiệp, tác động vào hoạt động của các cơ quan kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, kiểm sát, tòa án, thi hành án đối với các vụ việc, vụ án và ngăn ngừa các hành vi xâm hại đến hoạt động tư pháp.

Hai là, Quy định số 37 đã bổ sung nội dung vào một số điều của Quy định số 47. Chẳng hạn như bổ sung vào Điều 9, đảng viên không được: “Sử dụng văn bằng, chứng chỉ, chứng nhận giả, không hợp pháp; nhập quốc tịch, chuyển tiền, tài sản ra nước ngoài, mở tài khoản và mua bán tài sản ở nước ngoài trái quy định”. Quy định này được bổ sung để phù hợp với những điểm mới trong Bộ luật hình sự và Luật Quốc tịch Việt Nam có liên quan. Bổ sung vào Điều 11 nội dung cấm đảng viên: “Lợi dụng chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung để thực hiện hoặc bao che hành vi vụ lợi, tham nhũng, tiêu cực, vi phạm quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước”. Việc bổ sung này là rất cần thiết. Để triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, xây dựng đội ngũ cán bộ “dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, dám đương đầu với khó khăn thử thách, quyết liệt trong hành động vì lợi ích chung”, Bộ Chính trị (khóa XIII) mới ban hành Kết luận số 14-KL/TW, ngày 22/9/2021 về chủ trương khuyến khích và bảo vệ cán bộ năng động, sáng tạo vì lợi ích chung. Đây là kết luận rất phù hợp trong bối cảnh hiện nay, đi đôi với khuyến khích, đồng thời phải có bảo vệ.

Quy định số 37 cũng bổ sung quy định một số hành vi mà đảng viên không được làm, như: Không được đe dọa, trù dập, trả thù người khiếu nại, tố cáo; không thực hiện các quy định của Đảng và pháp luật của Nhà nước về bảo vệ người tố cáo, phê bình, góp ý (Điều 6); không có hành vi chạy chức, chạy quyền, bao che, tiếp tay, can thiệp, tác động dưới mọi hình thức đến tổ chức, cá nhân để bản thân hoặc người khác được tiếp nhận, tuyển dụng, quy hoạch, luân chuyển, bổ nhiệm, đề cử, ứng cử, khen thưởng, phong tặng danh hiệu, đi học, đi nước ngoài, thực hiện chế độ, chính sách cán bộ trái quy định (Điều 12); thờ ơ, vô cảm với các hành vi sai trái trong xã hội (Điều 18).

Ba là, trong Quy định số 37 đã thay đổi thứ tự một số điều so với Quy định số 47. Chẳng hạn như, Điều 1 quy định không được “Nói, viết, làm trái hoặc không thực hiện Cương lĩnh chính trị, Điều lệ Đảng, nghị quyết, chỉ thị, kết luận, quy định, quy chế, quyết định của Đảng; làm những việc mà pháp luật không cho phép”. Điều 2: “Không chấp hành các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng; tự ứng cử, nhận đề cử và đề cử các chức danh của tổ chức nhà nước, Mặt trận Tổ quốc, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức quần chúng được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ khi chưa được tổ chức đảng có thẩm quyền cho phép”; và Điều 3 là quy định mới. Ở đây có sự thay đổi thứ tự cho phù hợp, không theo thứ tự như Quy định số 47; đồng thời, được sắp xếp lại từ việc cấm những điều ảnh hưởng đến sinh mệnh của toàn Đảng, đất nước trước, sau đó đi vào những điều cụ thể.

Để có những nội dung hướng dẫn cụ thể hơn, ngày 29/11/2021 Ủy ban Kiểm tra Trung ương ban hành Hướng dẫn số 02-HD/UBKTTW về hướng dẫn thực hiện Quy định những điều Đảng viên không được làm. Đồng thời Ban Chấp hành Trung ương đã giao Ủy ban Kiểm tra Trung ương kiểm tra, giám sát việc thực hiện ở các tổ chức cơ sở Đảng trong thời gian tới./.

Lan Anh – Sưu tầm, tổng hợp