Cảnh báo các loại tội phạm hoạt động xâm phạm trật tự an toàn xã hội trên lĩnh vực công nghệ thông tin.

Tội phạm và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực thông tin (hay gọi tội phạm sử dụng công nghệ cao) diễn biến phức tạp, gia tăng về số vụ, tính chất, mức độ nghiêm trọng và bằng nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi, nguy hiểm và quy mô lớn gây thiệt hại nghiêm trọng về nhiều mặt. Trong thời gian gần đây, chủ yếu là các hành vi xâm phạm chủ sở hữu, trật tự quản lý kinh tế và trật tự, an toàn xã hội như đánh bạc qua mạng, trộm cắp, mại dâm, lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng, kinh doanh trái phép và trốn thuế, tán phát phần mềm độc hại, thông tin trái phép và tấn công xâm phạm trái phép máy tính, mạng máy tính. 

Các hành vi này xảy ra trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế - xã hội nhất là trên lĩnh vực tài chính, ngân hàng, thương mại điện tử, trò chơi điện tử và giải trí trực tuyến, đây được xem là mảnh đất màu mỡ để tội phạm công nghệ cao lợi dụng các kẽ hở để thực hiện hành vi phạm tội, các đối tượng tập trung chủ yếu tại các thành phố lớn là Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và đang lan ra các tỉnh, thành phố khác như: Hải Phòng, Đồng Nai, Bình Dương, Phú Yên... Ban đầu, đối tượng phạm tội chỉ có một số ít người nước ngoài hoặc Việt kiều nhưng đến nay, loại tội phạm này đã mở rộng đến từ nhiều quốc gia như Trung Quốc, Indonesia, Malaysia, Thổ Nhĩ Kỳ, Nga, Anh… Chúng thường tập hợp, liên kết với nhau thông qua các diễn đàn trên mạng internet (còn gọi là underground hay thế giới ngầm) để chia sẻ công cụ, cách thức, thủ đoạn phạm tội nhằm lẩn tránh sự phát hiện của các cơ quan bảo vệ pháp luật.

Thời gian gần đây nổi lên các tội phạm hoạt động xâm phạm trật tự an toàn xã hội trên lĩnh vực công nghệ thông tin như:

- Hoạt động lừa đảo, chiếm đoạt tài sản sử dụng các thủ đoạn:

+ Mạo danh các cơ quan thực thi pháp luật như Công an, viện kiểm sát, tòa án gọi điện đến nạn nhân thông báo có liên quan đến vụ án và yêu cầu cung cấp thông tin hỗ trợ điều tra như thông tin tài khoản ngân hàng, mật khẩu, mã OTP, mã pin… để đánh cắp thông tin hoặc yêu cầu nạn nhân chuyển tiền vào tài khoản ngân hàng của đối tượng để phục vụ điều tra, chạy án.

+ Lừa đảo gửi quà giá trị từ nước ngoài về Việt Nam sau đó yêu cầu nạn nhân thanh toán tiền phí vận chuyển để nhận quà hoặc lợi dụng uy tín của các công ty điện máy xanh, thế giới di động, ngân hàng hoặc các công ty lớn… thông báo đến nạn nhân đã may mắn trúng thưởng phần quà có giá trị (như tiền mặt vài trăm triệu hoặc giá vé du lịch vài chục triệu…) trong chương trình quay số của công ty, sau đó yêu cầu nạn cung cấp mã OTP hoặc đóng thuế trước khi nhận quà. Giả mạo người thân, bạn bè nhờ chuyển tiền hộ, mua thẻ điện thoại nhằm chiếm đoạt tài sản.

+ Giả mạo cán bộ ngân hàng, yêu cầu cung cấp mật khẩu, mã PIN hoặc thông tin thẻ để xử lý sự cố liên quan đến các dịch vụ ngân hàng hoặc thẻ. Gửi email/tin nhắn có chứa link truy cập vào webiste của dịch vụ chuyển tiền, nhận tiền từ nước ngoài, nhập thông tin đăng nhập tài khoản Internet Banking, hoặc thông tin thẻ để nhận tiền. Thực chất đây là các website giả mạo để lừa khách hàng cài đặt các phần mềm/ứng dụng gián điệp để đánh cắp thông tin từ tin nhắn hoặc khi khách hàng đăng nhập website của ngân hàng. Sử dụng phương tiện điện tử, đánh cắp thông tin và mật khẩu chủ thẻ ngân hàng, kích hoạt máy trụ ATM, đánh cắp tiền đang được lưu giữ tại các trụ ATM.

+ Sử dụng phần mềm công nghệ cao (Voice over IP) giả số điện thoại cơ quan Công an để thực hiện các cuộc gọi đến nạn nhân khi đó số điện thoại hiển thị trên màn hình điện thoại nạn nhân các số giống với số Trực ban Công an,… Sau đó tự xưng cán bộ Công an đe dọa, tống tiền nạn nhân. Số điện thoại lừa đảo sẽ xuất hiện thêm các đầu số: 1080, +084028 hoặc +028,… phía trước các đầu số máy giả mạo hiển thị khi gọi đến.

+ Tạo lập các trang mạng xã hội (chủ yếu trên Facebook), sau đó đăng tải các bài viết, tạo dựng những nội dung không có thật về một số hoàn cảnh đang gặp khó khăn, hoạn nạn cần được giúp đỡ; hoặc giả mạo các trang mạng xã hội chuyên làm từ thiện được nhà nước cho phép, rồi đăng tải các bài viết kêu gọi cộng đồng mạng giúp đỡ. Tinh vi hơn, một số đối tượng còn sử dụng các bài báo viết về các hoàn cảnh khó khăn đã được đăng tải trên các phương tiện thông tin đại chúng để dẫn nguồn trên Fanpage Facebook, rồi xen cài số tài khoản ngân hàng tiếp nhận từ thiện do các đối tượng tự tạo lập quản lý, để tiếp nhận nguồn tiền ủng hộ.

+ Ngày nay, chúng sử dụng công nghệ deepfake và trí tuệ nhân tạo (AI) giả mạo hình ảnh, giọng nói của người khác để chiếm đoạt tài sản.

- Hoạt động tổ chức đánh bạc, cá độ bóng đá trên mạng chủ yếu do các “nhà cái” ở nước ngoài móc nối với các đối tượng trong nước hình thành các đường dây, thiết lập hàng nghìn trang web ước tính sử dụng hàng triệu đô-la Mỹ mỗi ngày.

- Hoạt động “tín dụng đen” trên mạng xuất hiện hình thức mới (cho vay ngang hàng - P2P Lending), tiềm ẩn nguy cơ bị lợi dụng để thực hiện đánh bạc qua mạng, lừa đảo, trốn thuế, rửa tiền, tài trợ cho tổ chức khủng bố hoặc huy động tài chính đa cấp.

- Hoạt động kinh doanh và sử dụng tiền điện tử hay còn gọi là tiền ảo (Bitcoin). Thủ đoạn của loại tội phạm này là tạo ra các sàn giao dịch tiền ảo trên mạng internet hoặc các hội, nhóm trên mạng xã hội theo hình thức đa cấp, lôi kéo khách hàng đầu tư dùng tiền thật mua tiền ảo, bước đầu chúng nâng giá tiền ảo, đưa khách hàng cuốn vào vòng xoay lợi nhuận, cuối cùng chúng đột ngột hạ giá dẫn đến hậu quả rất nhiều khách hàng bị mất trắng tài sản.

- Hoạt động đánh cấp thông tin cá nhân, thẻ tín dụng, tài khoản ngân hàng với sự hình thành các đường dây gồm nhiều đối tượng cả ở trong nước và ngoài nước, tổ chức chặt chẽ, phân công thực hiện theo từng giai đoạn phạm tội. Tháng 1/2014, cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đã đánh sập hai diễn đàn là Vietexpert.info và bkvfamily.info, quy tụ hàng nghìn hacker câu kết với nhau chuyên trộm cắp, mua bán thông tin thẻ tín dụng, trộm tiền trong tài khoản ngân hàng.

- Hoạt đoạt tán phát phần mềm độc hại, thông tin trái phép và xâm nhập trái phép máy tính, mạng máy tính. 

P.H