Những điểm mới nổi bật trong Luật Phòng chống ma tuý (sửa đổi)

Với 440/444 đại biểu Quốc hội có mặt biểu quyết tán thành (93,02%), sáng 10/12/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi). Luật gồm 8 chương, 56 điều, trong đó, bổ sung mới 11 điều; sửa đổi, bổ sung 38 điều; bãi bỏ 10 điều; giữ nguyên 7 điều; có hiệu lực thi hành từ 01/7/2026. 

Vì sao cần sửa đổi?

1. Nhằm thể chế hóa Chỉ thị số 36-CT/TW, ngày 16/8/2019 và Kết luận số 132-KL/TW, ngày 18/3/2025 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 36-CT/TW, ngày 16/8/2019 của Bộ Chính trị về tăng cường, nâng cao hiệu quả công tác phòng, chống và kiểm soát ma túy; Nghị quyết số 163/2024/QH15 của Quốc hội về phê duyệt chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030. Đồng thời, tiếp tục cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết số 22-NQ/TW, ngày 15/3/2018 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy Bộ Công an tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả.

2. Sau hơn 3 năm thực hiện Luật Phòng, chống ma túy năm 2021, các cơ quan chức năng đánh giá có “vướng mắc, bất cập” : Tại chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, Đại tướng Lương Tam Quang – Bộ trưởng Bộ Công an cho biết, qua quá trình tổng kết và theo dõi Luật Phòng, chống ma túy năm 2021, bên cạnh những kết quả đạt được, đã bộc lộ những vướng mắc, bất cập khi quản lý cai nghiện, sau cai nghiện, quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy. Đồng thời, để bảo đảm việc thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện ma túy từ một bộ (Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội) sang Bộ Công an đòi hỏi phải có điều chỉnh về mặt pháp luật để đảm bảo hiệu quả, thống nhất quản lý…

3. Tình hình tội phạm ma túy, tệ nạn ma túy vẫn diễn biến phức tạp : Theo báo cáo của Chính phủ tại Hội nghị triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phòng, chống ma túy đến năm 2030 vào sáng 09/10/2025. Tại Việt Nam tổng số vụ, số đối tượng bị bắt giữ trung bình hằng năm giai đoạn 2020 - 2024 là hơn 20.000 vụ và hơn 31.000 đối tượng; trong 9 tháng đầu năm 2025 đã bắt giữ hơn 19.000 vụ, hơn 37.500 đối tượng phạm tội về ma túy; thu giữ gần 3,4 tấn ma túy tổng hợp, hơn 2 triệu viên ma túy tổng hợp, 243 kg heroin và 971 kg cần sa.

4. Với mong muốn nâng cao tính răn đe, Bộ luật Hình sự sửa đổi 2025 đã bổ sung tội danh “Sử dụng trái phép chất ma túy” . Chính vì vậy đặt ra yêu cầu Luật phòng, chống ma túy phải bổ sung, hoàn thiện tương ứng.

Những điểm mới nổi bật

Bổ sung điều kiện tổ chức, cơ quan quản lý phù hợp với mô hình chính quyền mới: Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi) giữ nguyên phạm vi điều chỉnh như Luật Phòng, chống ma túy năm 2021, nhưng sửa đổi, bổ sung để phù hợp với mô hình tổ chức chính quyền hai cấp hiện nay (không có Công an cấp huyện từ 01/3/2025). Đồng thời, thể chế hóa sự thay việc chuyển giao việc cai nghiện ma túy và quản lý sau cai nghiện từ Bộ Lao động – Thương binh & Xã hội về Bộ Công an.

Điều chỉnh mạnh mẽ quy định về cai nghiện, quản lý người nghiện: Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi) tăng thời hạn cai nghiện bắt buộc. Tại khoảng 1, Điều 28 “Thời hạn, quy trình cai nghiện” quy định “Thời hạn cai nghiện ma túy đối với người cai nghiện ma túy lần đầu là 24 tháng, đối với người cai nghiện ma túy từ lần thứ hai trở lên là 36 tháng”, thời hạn này áp dụng cho cả cai nghiện tự nguyện và bắt buộc. Ngoài ra, tại khoảng 4, Điều 35 “Cai nghiện ma túy bắt buộc cho người từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi” quy định “Người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi thực hiện việc cai nghiện bắt buộc tại trường giáo dưỡng. Khi người nghiện ma túy đủ 18 tuổi, nếu thời gian cai nghiện còn lại từ đủ 03 tháng trở lên thì chuyển sang thực hiện việc cai nghiện bắt buộc tại cơ sở cai nghiện bắt buộc”. Với những nội dung này nhằm mục đích giảm tái nghiện, đảm bảo cai nghiện thực chất hơn (không chỉ cắt cơn, mà có đủ thời gian điều trị, phục hồi).

Siết chặt kiểm soát các hoạt động liên quan đến ma túy (cả hợp pháp và bất hợp pháp): Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi) hoàn thiện, bổ sung các quy định về kiểm soát hoạt động hợp pháp liên quan đến ma túy, tiền chất, thuốc gây nghiện, dược chất hướng thần, nguyên liệu, thú y, hóa chất… nhằm bảo đảm vừa ngăn chặn buôn lậu, sản xuất ma túy bất hợp pháp, vừa không cản trở doanh nghiệp hợp pháp phát triển. Nội dung này được quy định chặt chẽ, cụ thể tại “Chương III. KIỂM SOÁT CÁC HOẠT ĐỘNG HỢP PHÁP LIÊN QUAN ĐẾN MA TÚY”.

Đồng bộ quy định với Bộ luật Hình sự sửa đổi 2025: Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi) được xây dựng đồng thời, đồng bộ với việc sửa đổi Bộ luật Hình sự 2025. Bộ luật Hình sự 2025 bổ sung Điều 256a vào sau Điều 256 quy định về tội danh “Sử dụng trái phép chất ma túy”. Cụ thể “Điều 256a. Tội sử dụng trái phép chất ma túy.

1. Người nào sử dụng trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 03 năm:

a) Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;

b) Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;

c) Đang trong thời hạn 02 năm kể từ ngày hết thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;

d) Đang trong thời hạn 02 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy”.

 Không tăng biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước: Trong phần trình bày tóm tắt tờ trình dự án luật tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, Bộ trưởng Lương Tam Quang nhấn mạnh, luật không làm tăng tổ chức bộ máy và biên chế hưởng lương từ ngân sách nhà nước.

Việc thông qua Luật Phòng, chống ma tuý (sửa đổi) lần này không chỉ là yêu cầu khách quan của thực tiễn mà còn là đòi hỏi chính trị cấp bách, thể hiện quyết tâm của Đảng, Nhà nước, Bộ Công an và toàn hệ thống chính trị trong việc ngăn chặn, đẩy lùi tệ nạn ma túy, bảo vệ cuộc sống bình yên, hạnh phúc của Nhân dân, góp phần xây dựng xã hội kỷ cương, an toàn, phát triển bền vững. 

Quang Khánh (t/h)