Nâng cao cảnh giác phòng ngừa biến chủng dịch bệnh covid-19

Biến thể phụ BA.5 của Omicron (Omicron là biến chủng của virus Corona đáng lưu ý thứ 5 sau biến thể Delta, Alpha, Gamma, Beta, Cũng giống như các loại biến chủng khác, Omicron cũng có các biến thể dòng phụ, dòng biến thể phổ biến của Omicron gồm có: BA.1, BA.1.1, BA.2, BA.4 và BA.5) vừa xâm nhập vào Việt Nam được cho là lây lan nhanh hơn, nhưng chưa rõ có gây bệnh nặng hơn hay không. Tuy nhiên, một điểm khiến nhiều người quan tâm là BA.5 có thể gây bệnh ở người từng nhiễm các biến thể Omicron trước đó.

Được xác định lần đầu tiên ở Cộng hòa Botswana (quốc gia nằm kín trong lục địa tại Nam Phi) và Cộng hòa Nam Phi (quốc gia nằm ở mũi phía nam lục địa Châu Phi) vào tháng 11/2021, Omicron đã gây ra làn sóng Covid-19 mới trên hàng loạt quốc gia, đẩy nhiều hệ thống bệnh viện đến bên bờ “vỡ trận”. Ngoài khả năng lây lan nhanh, Omicron còn có rất nhiều chủng phụ, mỗi chủng phụ lại sản sinh ra nhiều nhánh phụ khác.

Tại nước ta, biến thể phụ BA.2 chiếm chủ yếu với biểu hiện lâm sàng nhẹ. Tuy nhiên, biến thể phụ mới xâm nhập BA.5 có thể có nguy cơ lấn át biến thể cũ. Đến nay một số nước ở Châu Âu và Mỹ đã xuất hiện biến thể phụ BA.4, BA.5 và bắt đầu có sự gia tăng về số mắc. Về tính lây lan của 2 biến thể phụ BA.4 và BA.5, hiện nay thế giới vẫn đang tiếp tục đánh giá. Tuy nhiên, một số đánh giá nhỏ lẻ ban đầu cho thấy hai biến thể phụ này lây lan nhanh hơn biến thể BA.1 và BA.2. Về khả năng gây bệnh nặng, hiện chưa có bằng chứng cụ thể, tuy nhiên một số nghiên cứu cho thấy có biểu hiện tăng nặng tại khu vực châu Phi.

Đối với BA.5 có chung nguồn gốc di truyền với các chủng Omicron trước đó. Nó sở hữu những đột biến riêng biệt là L452R và F486V trong protein gai, giúp virus bám vào vật chủ hiệu quả và né tránh được phản ứng miễn dịch của cơ thể. Các chuyên gia chưa kết luận về triệu chứng đặc trưng của BA.5. Tuy nhiên, họ cho rằng biểu hiện của người bệnh sẽ giống với các chủng Covid-19 trước đó, bao gồm ngạt mũi, đau nhức cơ thể, đau họng, hắt hơi, đau đầu, ho, mệt mỏi.

Theo Phó Giáo sư Đỗ Văn Dũng - Trưởng khoa y tế công cộng, Trường đại học Y dược TP.HCM cho biết BA.5 có thể nhiễm ở người đã từng nhiễm các biến chủng Omicron trước đó, vì vậy vẫn có thể gây tăng số ca bệnh ở các quốc gia hay cộng đồng đã trải qua bùng phát dịch do BA.1 hay BA.2. Các nhà khoa học ước lượng rằng khi có sự xâm nhập của biến chủng phụ BA.5, nó sẽ gây nhiễm cho khoảng 5% - 30% dân số tùy theo tỉ lệ tiêm vắc xin COVID-19. Hiện Việt Nam có tỉ lệ tiêm vắc xin cao nên ước lượng tỉ lệ nhiễm biến chủng phụ này sẽ thấp hơn 5%.

Hiện nay, việc nghiên cứu, thống kê về những tác động cụ thể của biến thể phụ BA.5 hoặc những biến thế khác có thể xuất hiện trong tương lai là điều luôn được chú trọng. Thế giới vẫn chưa hoàn toàn thoát khỏi đại dịch và cuộc chiến đấu này có thể còn kéo dài. Giống như các biến thể Omicron đã xuất hiện trước, BA.5 cũng có thể né tránh vắc xin một phần, song vắc xin vẫn thể hiện được hiệu quả trong việc giảm nguy cơ bệnh tiến triển nặng hoặc giảm tỷ lệ tử vong cho những người bị nhiễm.

Do đó, vắc xin vẫn là lá chắn bảo vệ để phòng, chống dịch COVID-19 lây lan trong cộng đồng, người dân cần tiêm phòng vắc xin đầy đủ theo khuyến cáo của Bộ Y tế. Đặc biệt là với những người cao tuổi hay người có bệnh nền, người bị suy giảm miễn dịch.

N.H