Trong bầu không khí hân hoan của cả nước khi kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, quyết định đặc xá của Chủ tịch nước ...
https://datvanguoilongan.blogspot.com/2025/05/nhung-oi-moi-trong-quyet-inh-ac-xa-nam.html
Trong bầu không khí hân hoan của cả nước khi kỷ niệm 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, quyết định đặc xá của Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã một lần nữa khẳng định truyền thống nhân văn cao đẹp của dân tộc ta.
Đặc xá là một trong những chế định pháp lý được quy định tại Điều 88 Hiến pháp năm 2013, thể chế hóa bằng Luật Đặc xá năm 2018 và các văn bản pháp luật liên quan. Trong những năm qua, xuất phát từ truyền thống nhân đạo của dân tộc, Nhà nước đã tiến hành nhiều đợt đặc xá tha tù cho những phạm nhân có quá trình cải tạo, lao động, học tập tốt, trở về với cộng đồng, xã hội (từ năm 2009 đến nay, Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đã tiến hành 10 lần đặc xá cho gần 100.000 phạm nhân). Đặc xá thể hiện sự khoan hồng của Đảng, Nhà nước và truyền thống nhân đạo của dân tộc Việt Nam đối với những người phạm tội, khuyến khích họ hối cải, rèn luyện trở thành người có ích cho xã hội. Đồng thời, đặc xá cũng là sự ghi nhận kết quả cải tạo, chấp hành tốt các nội quy, quy định của phạm nhân; là kết quả của quá trình giáo dục, cải tạo phạm nhân, thể hiện sự phối hợp chặt chẽ giữa trại giam, gia đình, các cơ quan liên quan và toàn xã hội trong việc thực hiện chính sách hình sự của Đảng, Nhà nước.
Theo Quyết định đặc xá năm 2025 (Quyết định số 266/2025/QĐ-CTN) được Chủ tịch nước ban hành ngày 4/3/2025 đánh dấu một bước tiến quan trọng trong chính sách hình sự và thi hành án của Việt Nam. Với nhiều điểm mới đáng chú ý so với đợt đặc xá trước đây (Quyết định số 758/2024/QĐ-CTN):
Về đối tượng áp dụng
Điểm mới nổi bật nhất của Quyết định đặc xá năm 2025 là sự mở rộng đáng kể về đối tượng được xét đặc xá. Theo đó, nhiều nhóm đối tượng phạm nhân trước đây chưa đủ điều kiện nay có thể được xem xét: Phạm nhân đã chấp hành được ít nhất 1/3 thời gian của bản án: So với mức 1/2 thời gian của Quyết định đặc xá năm 2024, điều kiện này đã được nới lỏng đáng kể, cho phép nhiều phạm nhân có cơ hội được đặc xá sớm hơn nếu có quá trình cải tạo tốt. Phạm nhân phạm tội nghiêm trọng: Quyết định năm 2025 đã bổ sung đối tượng là người phạm tội nghiêm trọng vào diện xét đặc xá nếu họ thể hiện sự ăn năn hối cải thực sự, có nhiều tiến bộ trong quá trình cải tạo và đã chấp hành được ít nhất 1/2 thời gian của bản án. Phạm nhân là người cao tuổi: Người từ đủ 70 tuổi trở lên được xét đặc xá với điều kiện đã chấp hành ít nhất 1/4 thời gian của bản án (thấp hơn so với mức 1/3 của quyết định trước đây).
Quyết định đặc xá năm 2025 đặc biệt quan tâm đến các đối tượng đặc thù, thể hiện tính nhân đạo sâu sắc của chính sách: Phạm nhân là người khuyết tật nặng hoặc đặc biệt nặng: Đây là nhóm đối tượng mới được bổ sung so với quyết định trước đây, với điều kiện chấp hành án chỉ từ 1/4 thời gian bản án. Phạm nhân là phụ nữ có thai hoặc nuôi con dưới 36 tháng tuổi: Đối với nhóm đối tượng này, điều kiện về thời gian chấp hành án đã giảm từ 1/3 xuống còn 1/4 thời gian bản án. Phạm nhân mắc bệnh hiểm nghèo: Quyết định năm 2025 bổ sung quy định rõ ràng hơn về việc xét đặc xá đối với người mắc bệnh hiểm nghèo có xác nhận của cơ quan y tế có thẩm quyền, với điều kiện chấp hành án chỉ từ 1/5 thời gian bản án. Phạm nhân là thương binh, bệnh binh, người có công với cách mạng: Những đối tượng này được xem xét đặc xá với điều kiện đã chấp hành ít nhất 1/4 thời gian của bản án.
Mở rộng đáng kể đối tượng được xét đặc xá dựa trên loại tội phạm và thành tích đặc biệt: Phạm nhân phạm tội tham nhũng: Lần đầu tiên, những người phạm tội tham nhũng có thể được xét đặc xá nếu đã khắc phục toàn bộ hậu quả và thiệt hại vật chất, đã chấp hành ít nhất 2/3 thời gian của bản án và có nhiều thành tích trong cải tạo. Phạm nhân có thành tích đặc biệt: Quyết định bổ sung quy định về việc xem xét đặc xá đối với phạm nhân có thành tích đặc biệt trong lao động, học tập, cải tạo hoặc đã lập công trong thời gian chấp hành án.
Quy định rõ hơn về đối tượng không được xét đặc xá, nhằm đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật: Người phạm tội xâm phạm an ninh quốc gia (tiếp tục giữ nguyên quy định không xét đặc xá đối với người phạm các tội xâm phạm an ninh quốc gia theo quy định tại Chương XIII Bộ luật Hình sự). Người tái phạm nguy hiểm (Quyết định năm 2025 làm rõ hơn định nghĩa về đối tượng tái phạm nguy hiểm không được xét đặc xá, đảm bảo tính chính xác trong quá trình xét duyệt). Người phạm tội có tổ chức: Quyết định bổ sung quy định rõ ràng về việc không xét đặc xá đối với chủ mưu, cầm đầu, chỉ huy trong các vụ án phạm tội có tổ chức. Những trường hợp đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù: Quyết định năm 2025 bổ sung quy định về việc hạn chế xét đặc xá đối với những trường hợp đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù từ hai lần trở lên.
Về quy trình xét đặc xá
Quyết định đặc xá năm 2025 đã có nhiều điểm mới về tính minh bạch, chặt chẽ và trách nhiệm hơn: Thành lập Hội đồng tư vấn đặc xá độc lập: Hội đồng này bao gồm đại diện nhiều cơ quan, tổ chức khác nhau, đảm bảo tính khách quan trong quá trình xét duyệt. Hồ sơ đặc xá sẽ được kiểm tra qua 3 cấp: cơ sở giam giữ, Bộ Công an và Hội đồng tư vấn đặc xá cấp Nhà nước, đảm bảo tính chính xác và công bằng. Công khai danh sách: Danh sách người được đề nghị đặc xá sẽ được công khai tại cơ sở giam giữ để tăng tính minh bạch và nhận phản hồi từ cộng đồng.
Về chính sách hỗ trợ tái hòa nhập xã hội toàn diện hơn
Điểm mới nổi bật nhất của Quyết định đặc xá năm 2025 là chú trọng hơn đến công tác hỗ trợ người được đặc xá tái hòa nhập cộng đồng: Chương trình hỗ trợ việc làm (người được đặc xá sẽ được ưu tiên tiếp cận các chương trình đào tạo nghề và giới thiệu việc làm phù hợp); Hỗ trợ tâm lý xã hội (thành lập các nhóm hỗ trợ tâm lý giúp người được đặc xá vượt qua khó khăn khi tái hòa nhập cộng đồng); Chương trình tín dụng ưu đãi (người được đặc xá có thể tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi để phát triển sinh kế, ổn định cuộc sống); Phối hợp đa ngành (có sự tham gia của nhiều cơ quan, tổ chức xã hội trong việc hỗ trợ người được đặc xá, không chỉ là trách nhiệm của ngành công an).
Nâng cao trách nhiệm của cộng đồng và gia đình trong việc hỗ trợ người được đặc xá: Gia đình người được đặc xá phải có cam kết hỗ trợ, giúp đỡ họ tái hòa nhập cộng đồng. Vai trò của chính quyền địa phương: Chính quyền địa phương có trách nhiệm theo dõi, hỗ trợ và tạo điều kiện cho người được đặc xá ổn định cuộc sống. Khuyến khích thành lập các nhóm tình nguyện tại cộng đồng để hỗ trợ người được đặc xá.
Năm 2025, Chủ tịch nước đã ký quyết định (Quyết định số 767/QĐ-CTN ngày 29/4/2025) đặc xá cho 8.055 phạm nhân đang chấp hành án phạt tù và 01 người đang được tạm đình chỉ chấp hành án phạt tù, có đủ điều kiện được hưởng đặc xá năm 2025, trong đó có 741 phạm nhân phạm các tội về xâm phạm trật tự quản lý kinh tế; 25 phạm nhân là người nước ngoài thuộc 09 quốc tịch khác nhau. Những cảnh tượng xúc động tại các trại giam, nơi hàng trăm người thân đã đội mưa đứng chờ bên ngoài cổng, đã minh chứng cho giá trị nhân văn sâu sắc của chính sách này. Họ kiên nhẫn đứng đó, bất chấp mưa gió, chỉ để được chứng kiến giây phút người thân bước ra trong bộ quần áo bình thường. Những cái ôm thật chặt, những giọt nước mắt hạnh phúc - đó chính là ngôn ngữ không lời diễn tả trọn vẹn niềm hạnh phúc của cuộc đoàn tụ, của sự tha thứ và tình yêu thương không điều kiện. Mỗi người được đặc xá khi bước ra khỏi cánh cổng trại giam không chỉ tìm lại tự do cho bản thân mà còn mang theo lời hứa: sẽ trở thành người có ích, sẽ tái hòa nhập cộng đồng, sẽ không phụ lòng tin của Đảng, Nhà nước và nhân dân. Đây không đơn thuần là cơ hội cho những con người được hưởng sự khoan hồng, mà còn là hàng nghìn câu chuyện về sự hồi sinh, về cơ hội làm lại cuộc đời.
Chính sách đặc xá của nước ta không chỉ thể hiện tính nhân văn sâu sắc trong chính sách hình sự của Nhà nước, mà còn là biểu hiện của niềm tin tưởng vào khả năng hướng thiện của con người. Đất nước trọn niềm vui khi những cánh cổng trại giam mở ra không chỉ là biểu tượng của sự khoan dung, mà còn là lời khẳng định không ai bị bỏ lại phía sau, không ai bị đóng khung mãi mãi trong quá khứ của mình. Như Phó Thủ tướng Nguyễn Hòa Bình từng nhắn nhủ “đặc xá là bước khởi đầu của hành trình hoàn lương. Hãy để quá khứ khép lại, hướng tới tương lai tốt đẹp”. Qua chính sách đặc xá nhân đạo này, Việt Nam đã một lần nữa khẳng định với thế giới rằng, lòng nhân ái và khoan dung là một giá trị văn hóa truyền thống cao đẹp của dân tộc, được gìn giữ và phát huy trong mọi hoàn cảnh, đặc biệt là trong những dịp lễ trọng đại của đất nước. Chính sách đặc xá của Việt Nam tiếp tục khẳng định giá trị nhân đạo, nhân văn của dân tộc, đồng thời thể hiện cam kết bảo vệ quyền con người, tạo điều kiện cho mọi công dân, dù trong hoàn cảnh nào vẫn có cơ hội làm lại cuộc đời. Đây là minh chứng rõ nét cho sự khoan hồng, công bằng và tiến bộ của Nhà nước ta trong hành trình phát triển đất nước.
N.T